Дзве страшныя лічбы, якія паўплывалі на творчасць Васіля Быкава

Вядомы факт — у студзені 1944-га падчас Кіраваградскай аперацыі Васіль Быкаў быў паранены ў нагу і жывот, яго памылкова запісалі ў загінулым.

Ягоныя бацькі нават атрымалі пахаронку: «Лейтенант Быков Василий Владимирович погиб смертью храбрых при освобождении села Великая Северинка Кировоградской области Кировоградского района. Там и похоронен».

Але гаравалі зусім нядоўга, бо хутка зразумелі, што на апошнім лісце ад сына з фронта стаяла пазнейшая дата.

Менш вядомы факт — у выпуску Быкава ў Саратаўскай пяхотнай вучэльні было 80 курсантаў, з якіх у баях выжылі толькі чацьвёра.

Быкаў часта звяртаўся ў сваіх творах да тэмы масавай гібелі савецкіх салдатаў у Другой сусветнай, пра бяздарнасць і поўную абыякавасць да лёсаў людзей з боку ваенных начальнікаў.

Тады людзей на ўзводы нават не дзялілі, не было каго. Добра, калі пісар пасьпее перапісаць прозьвішчы, а то ідуць безыменнымі. I гінуць. Таму столькі ў нас цяпер «неизвестных солдат», пропавших без вести».

Такі быў улік. У пяхоце не было ніякага ўліку. Во кулямёты ўлічвалі, гарматы, танкі. Нават снарады начальства лічыла, бо за іх адказнасьць мела. А за людзей адказваў адзін Гасподзь Бог...

З кнігі ўспамінаў «Доўгая дарога дадому»

Як тут не параўнаць напісанае чвэрць стагоддзя таму з тым, што зараз адбываецца ва Украіне. Можем повторить?

Пісаў Быкаў і пра калектывізацыю. За што яму прылятала ад рознага кшталту крытыкаў і даносчыкаў не менш, чым за праўду пра вайну. Як, напрыклад, за «Знак бяды».

Пісьменнік меў тут ці не асабісты рахунак. У ягоных Бычках шэсць з дванаццаці сем’яў былі раскулачаныя. Іх выслалі з Беларусі, часцей за ўсе на верную смерць — у Сібір. Напоўніцу зведала калгаснага «шчасця» і сям’я Быкава:

— Памятаю такія моманты... Бацька пойдзе ўвосень на канчатковае разьмеркаваньне і прынясе гадавы заробак — паўторбы жыта. Вось і ўсё, што мы зарабілі за год, усёй сям’ёй працуючы ў калгасе. Такі заробак. Але ж яшчэ з нас і пастаўкі: мяса, воўну, яйкі, малако, масла, грашовы падатак, страхоўка, яшчэ пазыка і рознае іншае, не пералічыць. Дзе ўзяць грошы? Што прадаць, каб сплаціць?